ΧΑΣΜΑ ΓΕΝΕΩΝ

Πανελλαδικές online μαθήματα

Ομογενείς online μαθήματα

Modern Greek online

benia1003@gmail.com

ΧΑΣΜΑ ΓΕΝΕΩΝ

Χάσμα γενεών είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που συνίσταται στην αδυναμία προσέγγισης και επικοινωνίας ανάμεσα σε άτομα που ανήκουν σε διαφορετικές γενεές  (λ.χ. γονείς και παιδιά).

Το χάσμα γενεών είναι ένα φαινόμενο με διαχρονική παρουσία στην ιστορική πορεία της ανθρωπότητας.

Ενδεικτικές μορφές εκδήλωσης του χάσματος γενεών αποτελούν οι ακόλουθες: διαφωνίες, αλληλοκατηγορίες, αναίδεια, οργισμένη συμπεριφορά, συγκρούσεις, χλευασμός, θράσος, απάθεια, αδιαφορία, στείρα αμφισβήτηση, τυπική επικοινωνία, τάσεις φυγής, εγκατάλειψη της οικογενειακής εστίας, περιθωριοποίηση, ροπή σε φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας (εξτρεμισμό, χουλιγκανισμό, βία, παραβατική συμπεριφορά, ναρκωτικά κ. ά).

Κατηγορώ της παλιάς γενιάς προς τη νέα 

Οι νέοι δε σέβονται θεσμούς και αξίες, μάχονται το κατεστημένο, δεν έχουν πείρα, είναι επιπόλαιοι, αδιάφοροι, ανεύθυνοι, πνευματικά ανώριμοι μηδενιστές, ανήθικοι, αγενείς, χωρίς σταθερούς προσανατολισμούς.

Κατηγορώ της νέας γενιάς προς την παλιά 

Οι παλιοί είναι συντηρητικοί, οπισθοδρομικοί, σκοταδιστές, αντιδραστικοί, συμφεροντολόγοι, ασυνεπείς, υποκριτές, υπεύθυνοι για όλα τα δεινά.

Αίτια του χάσματος γενεών 

Η διαφοροποίηση ανάμεσα στις γενιές είναι μια διαχρονική και εύλογη κατάσταση, εφόσον η ηλικιακή απόσταση σημαίνει διαφορά στις αντιλήψεις, στα βιώματα, στη συμπεριφορά κ.λπ..

Η ίδια η βιολογική διαφορά των δύο οργανισμών, του παλιού και του νέου, τους οδηγεί σε διαφορετική θεώρηση του κόσμου. Ο νέος κινείται προς τα εμπρός, ο ώριμος προσπαθεί να συντηρήσει όσα κατόρθωσε να αποχτήσει.

Παρατηρείται επίταση του φαινομένου σε περιόδους κατά τις οποίες σημειώνονται σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής των ανθρώπων, όπως είναι, για παράδειγμα, η ταχύτατη εξέλιξη των τεχνολογικών επιτευγμάτων, καθώς οι νεότερες γενιές υιοθετούν ταχύτερα τις αλλαγές σε σχέση με τους μεγαλύτερους σε ηλικία.

Τα σημερινά παιδιά επεκτείνουν διαρκώς τους πνευματικούς τους ορίζοντες, γίνονται κοινωνοί της γνώσης και της ενημέρωσης, μυούνται στον κοσμοπολιτισμό (π. χ. σπουδές, γλωσσομάθεια, πλήθος ερεθισμάτων). Έτσι, αποκτούν εμπειρίες, αναπτύσσουν την κριτική τους ικανότητα, αμφισβητούν παγιωμένες αντιλήψεις, πολεμούν το κατεστημένο, διαμορφώνουν την προσωπικότητά τους και ωριμάζουν γρηγορότερα.

Σήμερα οι νέοι  ανατρέφονται μέσα σε ένα δημοκρατικό πολιτικό κλίμα και απολαμβάνουν περισσότερα δικαιώματα και υλικές ανέσεις.

Ειδικότερα: 

Οι νέοι διακρίνονται για τη διάθεσή τους για αλλαγή και ανανέωση ερχόμενοι σ’ επαφή με την κοινωνική πραγματικότητα και αντικρίζοντας τα τρωτά της σημεία. Οι μεγαλύτεροι εκλαμβάνουν τις ανανεωτικές διαθέσεις των νέων ως επίκριση απέναντι σε όσα οι ίδιοι δημιούργησαν.

Οι νέοι προσαρμόζονται ευκολότερα στα καινούρια δεδομένα ενώ η συντηρητική φύση των μεγαλύτερων ανθρώπων τους καθιστά καχύποπτους απέναντι στο καινούριο και διστακτικούς στο να το υιοθετήσουν.

Οι μεγαλύτεροι είναι πιο συντηρητικοί στις απόψεις τους και συνηθίζουν να εξιδανικεύουν τα δικά τους νεανικά χρόνια, αποδίδοντάς τους ηθικότητα, αθωότητα, σεβασμό, ανεξάρτητα από το πώς έζησαν στην πραγματικότητα τα χρόνια της νεότητάς τους.

Οι νέοι θεωρούν υπερβολικές τις ανησυχίες των μεγαλύτερων, αφού η διάθεση των μεν να βιώσουν την ελευθερία τους σε όλη της την έκταση έρχεται σε αντίθεση με τον προστατευτισμό των δε.

Οι πολλαπλές υποχρεώσεις τόσο των νέων όσο και των ώριμων δεν αφήνουν ικανά περιθώρια χρόνου, ώστε να υπάρξει μια ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ τους. Κρίνεται, μάλιστα, από τους εφήβους μάταιη η όποια προσπάθεια προσέγγισης, εφόσον πιστεύουν πως οι μεγάλοι δεν έχουν πραγματική διάθεση να τους ακούσουν.

Αρκετοί ενήλικες θεωρούν ευνοημένη τη νεότερη γενιά (ελευθερίες που απολαμβάνουν, πολλαπλές τεχνολογικές διευκολύνσεις) και πιστεύουν πως δεν θα πρέπει να χαρίζονται όλα τόσο άκοπα στους νέους.

Συνέπειες του χάσματος γενεών 

Η διαφοροποίηση ανάμεσα στις γενιές είναι αναμενόμενη και επιθυμητή, εφόσον ωθεί τους νέους μέσα από την αναμέτρηση με τους μεγαλύτερους να ωριμάσουν και να διεκδικήσουν τον έλεγχο της ζωής τους. Υπ’ αυτή την έννοια το χάσμα των γενεών αποκτά θετική διάσταση.

Ωστόσο, αν η διαφοροποίηση και οι εντάσεις ανάμεσα στις γενιές λάβουν μεγαλύτερη έκταση, ενδέχεται να υπάρξουν αρνητικές συνέπειες.

Αναλυτικότερα: 

Οι νέοι ενδέχεται να υιοθετήσουν μια εντελώς απορριπτική στάση απέναντι στις παλαιότερες γενιές με αποτέλεσμα ο πλούτος των εμπειριών των δεύτερων να μένει αναξιοποίητος.

Η απορριπτική στάση των νέων απέναντι σε οτιδήποτε ανήκει στο παρελθόν μπορεί να σημάνει τη συλλήβδην αγνόηση της πολιτισμικής κληρονομιάς, θέτοντας σε κίνδυνο σημαντικά στοιχεία της εθνικής μας ταυτότητας.

Η διαφοροποίηση ανάμεσα στις γενιές μπορεί να δημιουργήσει σημαντικές εντάσεις στο πλαίσιο της οικογένειας και του σχολείου διαμορφώνοντας ένα συγκρουσιακό κλίμα.

Αν οι διαφοροποιήσεις που προκύπτουν λόγω του χάσματος δεν φτάνουν σε κάποιον συμβιβασμό, δυσχεραίνεται η συνεργασία και η συνύπαρξη των ατόμων σε κάθε πιθανό τομέα, ζημιώνοντας εξίσου όλες τις πλευρές. Οι νέοι από τη μεριά τους χάνουν την ευκαιρία να αξιοποιήσουν την εμπειρία των μεγαλύτερων, κι εκείνοι με τη σειρά τους χάνουν τη δυνατότητα να έρθουν σ’ επαφή με μια νέα οπτική του κόσμου.

Τρόποι για την αποτελεσματικότερη προσέγγιση των γενεών 

Αν υπάρχει η κατάλληλη διάθεση, τόσο οι μεγαλύτεροι όσο και νεότεροι μπορούν να ακολουθήσουν μια συμβιβαστική τακτική προσέγγισης.

Ειδικότερα: 

Οι νέοι θα πρέπει να προσδίδουν στην κριτική τους ένα χαρακτήρα εποικοδομητικού ελέγχου και όχι στείρου αρνητισμού. Κατ’ αυτό τον τρόπο οι μεγαλύτεροι θα είναι περισσότερο δεκτικοί στην κριτική που τους γίνεται.

Οι νέοι θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τους μεγαλύτερους με σεβασμό, αναγνωρίζοντας τις προσπάθειες και τους κόπους που έχουν καταβάλει στη ζωή τους έχοντας υπόψη τους πως το δικαίωμα άσκησης κριτικής κατακτάται μέσα από την υπευθυνότητα και την εργατικότητα.

Η νέα γενιά πάντοτε οραματίζεται έναν καλύτερο κόσμο. Χρειάζεται, όμως, να συνειδητοποιήσει πως ο κόσμος δεν αλλάζει ριζικά, αλλά με υπομονή, με διαρκή αγώνα, θυσίες, θέληση, συνεργασία. Στο πλαίσιο αυτό οι νέοι καλούνται να οικοδομήσουν επί των δημιουργημένων κι όχι να καταλύσουν τα πάντα.

Χρέος των μεγαλύτερων είναι να προσπαθήσουν να αποβάλουν το συντηρητισμό, το δογματισμό, την ηθικολογία, την αδιαλλαξία, το φανατισμό, με παράλληλη επιδίωξη της ισορροπίας και του μέτρου, καθώς οι ειλικρινείς σχέσεις με τους νέους είναι σχέσεις αγάπης.

Οι μεγαλύτεροι οφείλουν να αφιερώνουν χρόνο στους νέους, έχοντας ουσιαστική διάθεση να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο εκείνοι βλέπουν και αντιλαμβάνονται τον κόσμο. Οι νέοι δεν είναι διατεθειμένοι να εμπιστευτούν εκείνους που τους προσεγγίζουν με επικριτικό τρόπο και άκαμπτες απόψεις.

Οι μεγαλύτεροι επιβάλλεται να αποδέχονται την ανανεωτική διάθεση των νέων και να κατανοούν πως η δική τους υποχρέωση απέναντι στη νέα γενιά είναι η διάθεση αποδοχής και η παροχή στήριξης σε κάθε πιθανό επίπεδο (υλικό, ηθικό, συναισθηματικό κ.λπ.).

Οι μεγαλύτεροι υποχρεούνται να δίνουν προσοχή στην κριτική που ασκούν οι νέοι, διατηρώντας πάντοτε μια διαλλακτική στάση, γιατί μέσα από αυτή τη διαδικασία αμφισβήτησης επέρχονται οι αναγκαίες βελτιώσεις στην κοινωνία.

Αν οι μεγαλύτεροι δεν αφήνουν περιθώρια έκφρασης και αντίδρασης στους νέους, είναι σαν να τους καταδικάζουν σε αδράνεια και αδιαφορία απέναντι σε όσα συμβαίνουν γύρω τους.

Θέματα για συζήτηση 

Και ενώ ο άνθρωπος φτάνει σε μια βιολογική πληρότητα αμέσως ύστερα από την εφηβεία του και τη διατηρεί ως τα χρόνια της ακμής του, η ανθρώπινη κοινωνία έχει οργανωθεί με τέτοιον τρόπο, ώστε κάθε μορφής εξουσία, οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πνευματική, να βρίσκεται στα χέρια των ανθρώπων που έχουν ξεπεράσει αυτό το στάδιο. Οι αποφάσεις ανήκουν σ’ αυτούς που έχουν την ωριμότητα και την πείρα, όπως λέμε. Ξεχνούμε όμως πως οι αποφάσεις αυτές αφορούν ουσιαστικά τους άλλους, αυτούς που θα υποχρεωθούν να τις εκτελέσουν και να ζήσουν σύμφωνα μ’ αυτές.

(Από τον ημερήσιο τύπο)

Δεν υπάρχει δυσαρμονία μόνο σε δύο διαδοχικές γενιές, αλλά και ανάμεσα στους ανθρώπους της ίδιας γενιάς και μάλιστα τόσο έντονη, ώστε να γίνεται κάποτε εκρηκτική. Μέσα στην ίδια γενιά υπάρχουν συντηρητικοί και προοδευτικοί, διαλλακτικοί και ασυμβίβαστοι, μετριοπαθείς και ακραίοι. Υπάρχουν ενήλικες που παρακολουθούν και αγκαλιάζουν τις νεότερες εξελίξεις και το σύγχρονο ρυθμό της ζωής, όπως και νέοι που αποκρούουν κάθε νεοτερισμό. Μέσα στην ίδια την οικογένεια διαπιστώνουν πολλές φορές οι γονείς ότι τα διαφορετικής ηλικίας παιδιά τους έχουν διαμορφώσει το καθένα κοσμοθεωρία και διαφορετική στάση απέναντι στη ζωή. Τούτο, όμως, δε σημαίνει αγεφύρωτο χάσμα, όταν υπάρχει και λειτουργεί ο διάλογος.

(Από τον ημερήσιο τύπο)

Οι μεγαλύτεροι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι της μεσαίας τάξης είχαν μια καλή ζωή, σημειώνει.

«Οταν μπήκαν στην αγορά εργασίας τούς περίμεναν καλοπληρωμένες δουλειές, ενώ το ερώτημα που τους απασχολούσε ήταν το τι ήθελαν να κάνουν και όχι πόσο καιρό θα πρέπει να ζουν με τους γονείς τους μέχρις ότου βρουν μια δουλειά που θα τους επιτρέψει να φύγουν από το σπίτι. Αυτή η γενιά προσδοκούσε σε εργασιακή ασφάλεια, να παντρευτεί στα νιάτα της, να αγοράσει ένα σπίτι, ίσως και εξοχικό, και στο τέλος να συνταξιοδοτηθεί με μια λογική ασφάλεια.

Προσδοκούσαν ένα καλύτερο μέλλον από αυτό των γονιών τους. Το μεγαλύτερο μέρος των προσδοκιών αυτής της γενιάς εκπληρώθηκε.

Τα πράγματα, όμως, είναι εντελώς διαφορετικά για τα σημερινά νιάτα, που καλούνται να αντιμετωπίσουν εργασιακή ανασφάλεια σε όλη τους τη ζωή. Οι περισσότεροι απόφοιτοι των κολεγίων θα χρειαστεί να ψάχνουν μήνες για να βρουν μια θέση εργασίας – συχνά μετά από μία ή και δύο μη αμειβόμενες περιόδους πρακτικής εξάσκησης. Και θεωρούν τους εαυτούς τους τυχερούς, αφού τα πράγματα είναι χειρότερα για τους φτωχότερους φίλους τους.

Οι σημερινοί απόφοιτοι των πανεπιστημίων είναι φορτωμένοι με χρέη. Το ερώτημα γι’ αυτούς δεν είναι τι δουλειά θα ήθελαν, αλλά τι δουλειά θα τους επιτρέψει να πληρώσουν τα φοιτητικά τους δάνεια, που συχνά τους επιβαρύνουν για 20 και ή και περισσότερα χρόνια. Η αγορά του σπιτιού γι’ αυτά τα παιδιά είναι ένα μακρινό όνειρο, ενώ η κάθε σκέψη περί συνταξιοδότησης απαγορευτική. Αν το έκαναν, θα είχαν τρομάξει από το ποσό που θα έπρεπε να συγκεντρώσουν για να ζήσουν μια αξιοπρεπή ζωή.

Εν ολίγοις, σημειώνει ο Στίγκλιτς, «οι σημερινοί νέοι βλέπουν τον κόσμο μέσα από έναν φακό μιας διαγενεακής αδικίας και τεράστιων ανισοτήτων που δεν μπορούν να εξηγηθούν εύκολα με βάση τον κόπο που αυτοί καταβάλλουν. Η αίσθηση της κοινωνικής αδικίας – ότι το οικονομικό παιχνίδι είναι στημένο – ενισχύεται όταν βλέπουν τους τραπεζίτες που δημιούργησαν τη χρηματοπιστωτική κρίση – την αιτία της συνεχιζόμενης ασθένειας της οικονομίας – να απομακρύνονται με τεράστια μπόνους, χωρίς κανείς τους να λογοδοτεί για τις παρανομίες του. Μια μαζική απάτη διαπράχθηκε, αλλά με κάποιον τρόπο κανείς στην πραγματικότητα δεν τη διέπραξε. Οι πολιτικές ελίτ υποσχέθηκαν ότι οι “μεταρρυθμίσεις” θα φέρουν πρωτοφανή ευημερία. Και το έκαναν, αλλά μόνο για το πλουσιότερο 1%. Ολοι οι άλλοι, συμπεριλαμβανομένων των νέων, εισέπραξαν μια πρωτοφανή ανασφάλεια.

Αυτές οι τρεις πραγματικότητες – κοινωνική αδικία σε πρωτοφανή κλίμακα, μαζική ανισότητα και απώλεια εμπιστοσύνης προς τις ελίτ – καθορίζουν τη συγκεκριμένη πολιτική στιγμή σήμερα και δικαίως.

(Μπάμπης Μιχάλης)

Ο λόγος του εφήβου προκαλεί, γιατί πίσω απ’ τις λέξεις κρύβεται η βαθύτερη επιθυμία του να εντυπωσιάσει, ορίζοντας την θέση του σε απόσταση όσο το δυνατόν μεγαλύτερη από το «χθες». Εκεί που ο ίδιος πιστεύει πώς ανήκουμε όλοι εμείς! Και έχει δίκιο!

Είμαστε οι έφηβοι του χθες και είναι με μαθηματική ακρίβεια ο ενήλικος του αύριο. Με βάση λοιπόν το αξίωμα αυτό, του οφείλουμε προτεραιότητα και αναγνώριση, ενώ οι ίδιοι θα χρειαστούμε ψυχραιμία κι υπομονή μέχρι η «επανάσταση» να οδηγήσει στην εσωτερική προσωπική του δικαίωση. Οι λόγοι και τα αιτήματά του, να βρουν αντίκρισμα και τελικά να αναγνωρίσει από μόνο του – αυτό, το δικό μας παιδί –  την ταυτότητά του!

(Από τον ημερήσιο τύπο)

Κώδωνα κινδύνου για την υψηλή ανεργία των νέων στην Ευρώπη κρούει για άλλη μια φορά η Κρ.Λαγκάρντ του ΔΝΤ, τονίζοντας ότι αυτή τη στιγμή 1 στους 5 νέους στην ΕΕ είναι άνεργος. Βάσει νέα μελέτης του Ταμείου μεγάλωσε πολύ το εισοδηματικό χάσμα μεταξύ των γενεών στην Ευρώπη σεβάρος των νεότερων και, αν δεν υπάρξει κατάλληλη πολιτική, «μια ολόκληρη γενιά ενδέχεται να μην αναρρώσει ποτέ». Για να μειωθεί ο κίνδυνος έχει ουσιαστική σημασία να διευκολυνθεί η ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας, τονίζει το ΔΝΤ.

(Από τον ημερήσιο τύπο)

ΠΟΙΗΣΗ

Εισαγωγικό σημείωμα

(Το ποίημα της Τζένης Μαστοράκη ανήκει στη συλλογή Διόδια (1972), που εκδόθηκε όταν η ποιήτρια ήταν 23 ετών. Κεντρικός άξονας του ποιήματος είναι η σχέση των νέων της γενιάς του ’70 με τους νέους της προηγούμενης γενιάς, που έζησε τη νεότητά της στα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του ’40.)

«Οι μεγάλοι»

Οι μεγάλοι

Κουβαλούν πάντα μέσα τους

το παιδί που υπήρξαν

στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο

το κορίτσι που δεν πρόφτασαν να φιλήσουν

έναν αγιάτρευτο καημό λαχανίδας*.

Το πρώτο χνούδι στο πανωχείλι τους

τους Βαρβάρους του Καβάφη*

και μια παλιά φυματίωση.

Τις μέρες τους

Καταχωρισμένες σε δελτία τροφίμων.

Ένα καρφί στον τοίχο

μπορούσε να σημαδέψει μια εποχή

• τα καλοκαίρια ξυριζόντουσαν

με τον καθρέφτη κρεμασμένο στο παράθυρο.

Όνειρα συνοικιακά

σα μια μοτοσυκλέτα με καρότσα

για πολυμελείς οικογένειες.

Εμείς

κουβαλάμε, απλούστατα, μέσα μας

τους μεγάλους.

(Τζένη Μαστοράκη, Διόδια, Κέδρος)

*έναν αγιάτρευτο καημό λαχανίδας: αναφορά στην εποχή της Κατοχής, όταν οι άνθρωποι πέθαιναν από την πείνα και οι λαχανίδες ήταν συνηθισμένο – αλλά και αυτό δυσεύρετο – φαγητό στην Αθήνα

*οι Βάρβαροι του Καβάφη: το ποίημα «Περιμένοντας τους βαρβάρους».

• Να δείξετε τη νοηματική σχέση που έχει ο τίτλος με το περιεχόμενο του ποιήματος.

Ο τίτλος του ποιήματος συνδέεται άμεσα και απερίφραστα με το περιεχόμενό του. Ο κεντρικός άξονας του ποιήματος είναι η σχέση των νέων της γενιάς του ’70 με τους νέους της προηγούμενης γενιάς, που έζησε τη νεότητά της στα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του ’40. «Οι μεγάλοι», λοιπόν, για την ποιήτρια που, όταν εκδόθηκε η συγκεκριμένη ποιητική συλλογή, ήταν 23 ετών, είναι οι γονείς της και οι άνθρωποι της ίδιας γενιάς με αυτούς. Κατά συνέπεια, η σύνδεσή της με όσα γράφει είναι βιωματική.

Το ιστορικό περίγραμμα των βιωμάτων των μεγάλων είναι ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, πληροφορία που μας δίνει η ποιήτρια από τον τέταρτο κιόλας στίχο. Από εκεί και πέρα ακολουθεί μια παράθεση αναμνήσεων από την εφηβική ηλικία (το κορίτσι που δεν πρόφτασαν να φιλήσουν/ το πρώτο χνούδι στο πανωχείλι τους), τη δυσκολία σίτισης  στα χρόνια της Κατοχής και την έκθεσή τους σε θανατηφόρες νόσους εξαιτίας της κακής διατροφής (έναν αγιάτρευτο καημό λαχανίδας / τις μέρες τους / καταχωρισμένες σε δελτία τροφίμων / μια παλιά φυματίωση), μια σχολική – ίσως – ανάμνηση από έναν εμβληματικό ποιητή (τους Βάρβαρους του Καβάφη), την έλλειψη πολυτέλειας και το συμφυρμό της αστικής καθημερινότητας στη μεταπολεμική εποχή (ένα καρφί στον τοίχο / με τον καθρέφτη κρεμασμένο στο παράθυρο / όνειρα συνοικιακά / σα μια μοτοσυκλέτα με καρότσα / για πολυμελείς οικογένειες).

Όλα αυτά τα βιώματα των μεγάλων η ποιήτρια τα «κουβαλά» ως εσωτερικευμένο «αντικείμενο» της δικής της προσωπικής ζωής (Εμείς / κουβαλάμε, απλούστατα, μέσα μας / τους μεγάλους). Τα βιώματα στη συνείδησή της ταυτίζονται απόλυτα με τους ανθρώπους, είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι. Η επιλογή αυτού του λιτού και μονολεκτικού τίτλου επιβεβαιώνει αυτήν ακριβώς την ταύτιση.

• Μέσα από ποια βιώματα συνδέονται οι δύο γενιές; Ποια πιστεύετε ότι είναι η σύνδεση της δικής σας γενιάς με «τους μεγάλους» της ποιήτριας;

Οι δύο γενιές συνδέονται μέσα από βιώματα της εφηβικής ηλικίας και της χρονικής περιόδου πριν και μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. «Οι μεγάλοι» της ποιήτριας, ως έφηβοι, έχουν ζήσει εμπειρίες που κάθε έφηβος σε οποιαδήποτε χρονική περίοδο βιώνει και μπορεί να βιώσει, όπως οι αλλαγές στην εξωτερική εμφάνιση και ένας ανεκπλήρωτος έρωτας (το πρώτο χνούδι στο πανωχείλι τους / το κορίτσι που δεν πρόφτασαν να φιλήσουν).

Η διαφορά τους με τους άλλους εφήβους είναι η δύσκολη χρονική συγκυρία του πολέμου, που καθιστά την επιβίωση ζητούμενο. Ο καθημερινός αγώνας και η αγωνία για την επιβίωση μέσα από την έλλειψη τροφής και την έκθεση σε θανατηφόρες ασθένειες τούς διαφοροποιούν από τους εφήβους των ειρηνικών περιόδων (έναν αγιάτρευτο καημό λαχανίδας / τις μέρες τους / καταχωρισμένες σε δελτία τροφίμων / μια παλιά φυματίωση). Η μεταπολεμική περίοδος είναι μια περίοδος ανασυγκρότησης της χώρας με όλα τα συνακόλουθα προβλήματα. Οι υλικές στερήσεις, η προσπάθεια ένταξης σε έναν αστικό τρόπο ζωής, η σύνθλιψη της ατομικότητας μέσα στις πολυμελείς οικογένειες είναι μερικά από τα βιώματα που αισθητοποιεί η ποιήτρια μέσα από τις εικόνες των στίχων της (κειμενικοί δείκτες)(ένα καρφί στον τοίχο / με τον καθρέφτη κρεμασμένο στο παράθυρο / όνειρα συνοικιακά / σα μια μοτοσυκλέτα με καρότσα / για πολυμελείς οικογένειες).

Εμείς δε συνδεόμαστε βιωματικά με «τους μεγάλους» της ποιήτριας. Η χρονική απόσταση που μας χωρίζει από τη δεκαετία του ’40 καθιστά τη σύνδεσή μας με αυτά τα γεγονότα ιστορική. «Οι μεγάλοι» είναι οι πραγματικοί άνθρωποι και πρόγονοί μας που έζησαν τις κακουχίες και τις στερήσεις του πολέμου και της μεταπολεμικής περιόδου. Η ποιήτρια αποτυπώνει μέσω της ποίησης τα βιώματα αυτά, που για εμάς πλέον αποτελούν μέρος της εθνικής ιστορίας και αυτοσυνειδησίας μας. Έτσι, κατανοούμε σε επίπεδο ανθρώπων τη δύσκολη αυτή χρονική περίοδο του έθνους μας και οδηγούμαστε σε μια αναπόσπαστη σύνδεση του ιστορικού γεγονότος με τους ανθρώπους.

http://www.filologika.gr 13 Δεκεμβρίου (perikeimeno-sygkeimeno)